صفحه اجتماعی روزنامه آرمان شماره 2275
سید منصور موسوی* / يکشنبه ۱۰ شهريور 1393
سید منصور موسوی* / يکشنبه ۱۰ شهريور 1393
بنا به عقیده اغلب صاحبنظران
اقدامات و سیاست‌های دولت دهم به همراه تحریم‌های غرب، مشکلاتی برای اقتصاد به
وجود آورده است. از این رو بدون اتخاذ تدابیر عقلانی و در عین حال قاطعانه از سوی
دولت آتی، حل این مشکلات و بهبود نسبی وضعیت فعلی ناممکن می‌نماید. در این میان
وزارت آموزش و پرورش با بدنه عظیم آن یکی از پرهزینه‌ترین اما در عین حال از منظر
استراتژیک، جزو پربازده‌ترین وزارتخانه‌های دولت می‌باشد. با توجه به عمر دولت‌ها
به‌علاوه غلبه نگرش‌های کوتاه‌مدت و اولویت برنامه‌های زودبازده - به‌جای تاکید بر
راهبردهای بلندمدت- اغلب دولتمردان دید چندان مساعدی در رابطه با اقتصاد آموزش و
پرورش ندارند؛ از این‌رو در مواجهه با تنگناهای اقتصادی، به‌عنوان سهل‌الوصول‌ترین
راه‌حل، تا جای ممکن از اعتبارات این وزارتخانه می‌کاهند. شاهد مدعا اینکه بسیاری
از مدارس در دو سال اخیر از دریافت سرانه دانش‌آموزی محروم بوده‌اند، سهمیه روزانه
شیر مدارس ابتدایی به سه روز در هفته کاهش یافته، پخش نان غنی‌شده از سه سال پیش
در بسیاری از مناطق متوقف شده و در سال گذشته برنامه آموزش شنای دانش‌آموزان سوم
دبستان حذف شده است و... موارد مذکور و برخی مشاهدات دیگر، این ادعا را تقویت می‌نماید
که یکی از راهکارهای دولتمردان درمواجهه با مشکلات اقتصادی، کاهش و محدود ساختن
بودجه نظام آموزشی می‌باشد. در سال‌های اخیر کار به جایی رسیده است که مدارس جهت
رفع و رجوع امور روزمره خود، دست کمک به سوی والدین دانش‌آموزان دراز کرده‌اند.
اما با وجود دریافت مبالغی از خانواده‌های دانش‌آموزان، آن‌طور که باید قبول
مسئولیت و پاسخگویی در قبال آن ندارند. بدیهی است که کیفیت آموزش با هزینه‌ای که
صرف آن می‌گردد ارتباط مستقیم دارد. با این وجود وضعیت اقتصادی نیز توان و امکان
افزایش بودجه وزارت آموزش و پرورش را در سال‌های آتی نخواهد داشت؛ ازطرفی بودجه
فعلی نظام آموزشی حتی به فرض بهبود سازوکارهای مدیریتی و ثابت ماندن دیگر متغیرها،
ناچیز و محدود است. این امر زمانی که سرانه آموزشی کشورمان را با میزان این سرانه
در کشورهای دیگر مقایسه می‌نماییم، بیشتر آشکار می‌گردد. در این مقایسه‌ها درمی‌یابیم
که کشور آمریکا 150 برابر و کشورهای چین و حتی ترکیه 30 برابر سرانه آموزش و پرورش
در کشور ما، صرف سیستم آموزشی خود می‌کنند. ناگفته پیداست که درصورت ادامه این
روند، افت کیفیت آموزش و پرورش در سال‌های آتی امری محتوم خواهد بود. حال سوال این
است آیا راهکاری برای گریز از تبعات نامطلوب فشارهای اقتصادی بر سیستم آموزشی وجود
دارد؟ از نظر نگارنده دریافت هر نوع هزینه‌ای از خانواده دانش‌آموزان به شیوه
کنونی دور از شأن نظام آموزشی و البته برخلاف قوانین است. اما با اعمال برخی تغییرات
در قوانین فعلی یا تفسیر قوانین موجود به نحوی که تعریف کارآمدتری از عدالت
آموزشی- اقتصادی به‌دست آید، می‌توان تدابیری را در جهت بهبود شرایط به‌کار بست.
بی‌گمان تعداد قابل‌توجهی از خانواده‌های دانش‌آموزان به‌خصوص در شهرهای بزرگ توان
مالی لازم جهت پرداخت میزانی از هزینه‌های آموزش فرزندان خود را دارا هستند؛ از
طرفی عده‌ای نیز ناتوان از مهیاساختن حداقل امکانات برای آموزش فرزندانشان هستند.
از این‌رو پرداخت یارانه آموزشی به شیوه کنونی، یعنی پرداخت غیرمستقیم و به میزانی
برابر به تمامی افراد درحال تحصیل، بدون توجه به توان مالی آنان، کارشناسی نیست.
اما درصورت تصمیم دولت آتی به هدفمندساختن یارانه‌ها در بخش آموزش احتمالاً
مشکلاتی از نظر قانونی پیش خواهد آمد؛ چراکه طبق اصل 30 قانون اساسی ارائه آموزش
رایگان برای همه شهروندان جزو وظایف دولت می‌باشد. لیکن باید توجه داشت که این
اصل قانون اساسی تفسیرپذیر بوده و مقصود از آن توزيع امكانات و منابع دولتی به‌طور
متعادل می‌باشد. برای مثال رعايت اولويت‌هایی چون ترجيح مستضعفان و مستعدان
بر ديگران به‌عنوان مصادیقی از عدالت آموزشی بیان شده است. چنان‌که پیش‌تر
عنوان شد پرداخت یارانه‌های آموزشی به شیوه کنونی با مفهوم عدالت آموزشی در تضاد
است چراکه عده‌ای با برخورداری از امکانات بیشتر از همان میزان تسهیلات آموزشی
دولتی بهره می‌برند که افرادی با بضاعت مالی کمتر. از این‌رو به‌نظر می‌رسد تفسیری
نو از اصل 30 قانون اساسی، تعریف کارآمدتری از عدالت اجتماعی- اقتصادی به دست
خواهد داد. به هر حال درصورت عدم اتخاذ تدابیر مشخص و عقلانی در این زمینه و ادامه
روند فعلی، نظام آموزشی در سال‌های آتی همچنان از کمبود منابع مالی رنج خواهد برد.
هدفمندساختن یارانه آموزشی در کنار جلب مشارکت‌های مردمی به طرق قانونی و نظام‌مندی
تخصیص سرانه دانش‌آموزی، تدابیر لازم و ضروری هستند که در کوتاه‌مدت می‌توانند
حداقلی از منابع مالی مورد نیاز برای بهبود وضعیت نظام آموزشی را تامین نمایند.
* کارشناس
ارشد برنامه‌ریزی آموزشی
لینک خبر : http://armandaily.ir/?News_Id=51756
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر